Huyện Hoa Lư nguyên là huyện Gia Khánh trước đây, được thành lập vào năm Thành Thái thứ 18 (1906) trên cơ sở 4 tổng của huyện Gia Viễn và 4 tổng của huyện Yên Khánh hợp lại, gồm 34 xã, 13 thôn, 1 phường và 1 trang:

- 4 tổng của huyện Gia Viễn: Tổng La Mai, gồm 5 xã: La Mai, La Hộ, Trung Trữ, Bạch Cừ, La Cầu và trang La Trữ; Tổng Quán Vinh, gồm 6 xã: Quán Vinh, Áng Sơn, Ngô Kẽ, Đại Áng, Luân Khê, Áng Ngũ; Tổng Kỳ Vĩ, gồm 5 xã: Kỳ Vĩ, Phúc Sơn, Gia Phú, Gia Hộ, Hoàng Sơn; Tổng Đa Giá, gồm 6 xã: Đa Giá Hạ, Cam Giá, Lực Giá, Đá Nhân, Kiêm Đa, Phú Gia.

- 4 tổng của huyện Yên Khánh: Tổng An Đăng, gồm 4 xã: An Đăng, Đại Đăng, Cổ Loan, Bích Đào; 3 thôn: Phúc Chỉnh, Phúc Trì, Phúc Am và phường Khương Lộc; Tổng Thiện Trạo, gồm 4 xã: Thiện Trạo, Trầm Hương, An Phúc, An Khoái; Tổng Vũ Lâm, gồm 4 xã: Vũ Lâm, Văn Lâm, Khê Đầu, Tuân Cáo; Tổng Dương Vũ, gồm 10 thôn: Hoàn Sơn, Đông Hội, Mai Xá (Dương Vũ), Đông Trang, Xuân Áng, Bộ Đầu, Chấn Lữ (Át Lỗ), Côn Lăng Thượng, Côn Lăng Hạ, Phú Lãng.

Từ sau Cách mạng tháng Tám huyện Hoa Lư có những thay đổi lớn về địa giới hành chính. Cụ thể:

Sau khi miền Bắc hoàn toàn giải phóng, tháng 9/1954, các xã: Gia Thành, Gia Tường thuộc huyện Gia Viễn; các xã: Thiện Dưỡng, Đam Khê, Hải Nham thuộc huyện Yên Mô được sáp nhập vào huyện Gia Khánh.

Năm 1975, thực hiện Nghị quyết của Quốc hội khóa V, kỳ họp thứ hai, tỉnh Nam Hà và tỉnh Ninh Bình được hợp nhất thành một tỉnh mới, lấy tên là tỉnh Hà Nam Ninh, huyện Gia Khánh thuộc tỉnh Hà Nam Ninh.

Năm 1977, Hội đồng Chính phủ, Phủ Thủ tướng ban hành Quyết định 125-CP ngày 27/4/1977, Quyết định 617-VP18 ngày 23/02/1977, theo đó:

- Thôn Nguyên Ngoại của xã Ninh Hòa được sáp nhập vào xã Ninh Nhất.

- Hợp nhất huyện Gia Khánh và thị xã Ninh Bình thành một huyện lấy tên là huyện Hoa Lư. Thị xã Ninh Bình chuyển thành thị trấn huyện lỵ gọi tên là thị trấn Ninh Bình thuộc huyện Hoa Lư.

Năm 1981, Hội đồng Chính phủ ban hành Quyết định 151-CP ngày 09/4/1981, tác thị trấn Ninh Bình ra khỏi huyện Hoa Lư để thành lập thị xã Ninh Bình.

Năm 1982, Hội đồng Bộ Trưởng ban hành Quyết định số 196-HĐBT ngày 14/12/1982 và Quyết định số 200-HĐBT ngày 17/12/1982, theo đó:

- Một phần đất của các xóm Thượng Lân, Đầu Núi và của thôn Bích Đào thuộc xã Ninh Sơn, huyện Hoa Lư được sáp nhập vào phường Đinh Tiên Hoàng thuộc thị xã Ninh Bình.

- Thôn Kỳ Vĩ được tác khỏi xã Ninh Thành để sáp nhập vào xã Ninh Nhất và tách xóm Bắc của xã Ninh Phong để sáp nhập vào xã Ninh Thành.

- Xã Ninh Thành được tách khỏi huyện Hoa Lư (trừ thôn Phúc Ám) để sáp nhập vào thị xã Ninh Bình.

Năm 1992, thực hiện Nghị quyết của Quốc hội khoá VIII, kỳ họp thứ 10, tỉnh Ninh Bình được tái lập, huyện Hoa Lư thuộc tỉnh Ninh Bình.

Năm 1996, Chính phủ ban hành Nghị định số 69-CP ngày 02/11/1996, theo đó địa giới hành chính các xã Ninh Khánh, xã Ninh Tiến, xã Ninh Phong, xã Ninh Sơn, xã Ninh Phúc được điều chỉnh để sáp nhập vào thị xã Ninh Bình.

Năm 2003, Chính phủ ban hành Nghị định số 126/2003/NĐ-CP ngày 31/10/2003 thành lập thị trấn Thiên Tôn trên cơ sở một phần diện tích tự nhiên và nhân khẩu của các xã: Ninh Mỹ, Ninh Khang, Ninh Giang.

Năm 2004, thực hiện Nghị định số 16/2004/NĐ-CP ngày 09/01/2004 của Chính phủ, các xã Ninh Khánh, Ninh Nhất, Ninh Tiến, Ninh Phong, Ninh Sơn, Ninh Phúc được chuyển về thị xã Ninh Bình quản lý.

Sau khi điều chỉnh địa giới hành chính, huyện Hoa Lư còn lại 11 đơn vị hành chính trực thuộc gồm các xã: Trường Yên, Ninh Hòa, Ninh Giang, Ninh Mỹ, Ninh Khang, Ninh Xuân, Ninh Vân, Ninh Hải, Ninh An, Ninh Thắng và thị trấn Thiên Tôn.

Năm 2016, huyện Hoa Lư được Thủ tướng Chính phủ nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam công nhận huyện Hoa Lư đạt chuẩn nông thôn mới theo Quyết định số 2410/QĐ-TTg ngày 09/12/2016.

Trong suốt chặng đường hình thành và phát triển, trải qua nhiều giai đoạn lịch sử chia tách, sáp nhập về địa giới hành chính. Đến nay, huyện Hoa Lư có bước phát triển vượt bậc cả về kinh tế, chính trị, văn hóa xã hội, đời sống của nhân dân ngày càng nâng lên. Ghi nhận kết quả, thành tích đạt được của Đảng bộ, nhân dân, chính quyền, huyện Hoa Lư vinh dự đón nhận những phần thưởng cao quý của Nhà nước:

Anh hùng lực lượng vũ trang nhân dân, năm 1996;

Huân chương lao động hạng Nhì, năm 2006;

Huân chương lao động hạng Nhất, năm 2010;

Huân chương lao động hạng Ba, năm 2019;

Cờ thi đua xuất sắc của Chính phủ năm 2015.

Những tài liệu sau phần nào thể hiện được sự thay đổi về địa giới hành chính và sự phát triển của huyện Hoa Lư, tỉnh Ninh Bình

 

 

 

 

 

 

 

LƯU TRỮ LỊCH SỬ TỈNH NINH BÌNH