Nhân dịp tỉnh Ninh Bình tổ chức chương trình kỷ niệm 55 năm thực hiện Di chúc của Chủ tịch Hồ Chí Minh và 65 năm Bác Hồ về thăm Ninh Bình[1] Trung tâm Lưu trữ lịch sử phối hợp với nhà sưu tầm báo Phi Dũng[2] công bố một số tư liệu hai lần Bác về thăm tỉnh Ninh Bình trong năm 1959.

Ngày 15/3/1959, Bác đi xem xét việc chống hạn ở Ninh Bình

Ngay từ đầu năm 1958, nhất là vụ đông xuân 1958 - 1959, hạn hán diễn ra trên diện rộng ở nhiều tỉnh miền Bắc. Ở Ninh Bình, hạn hán cũng diễn ra rất nghiêm trọng kéo dài 6 tháng liên tục, trong đó, các huyện Yên Khánh, Yên Mô, Kim Sơn bị hạn nặng. Trong lúc Đảng bộ và nhân dân toàn tỉnh đang khẩn trương, tích cực chống hạn cứu lúa và làm thủy lợi, Bác đã đi thăm và kiểm tra công tác chống hạn tại một số tỉnh, trong đó có Ninh Bình.

Sáng ngày 15/3/1959, nhân dân xã Khánh Cư, huyện Yên Khánh đang cùng bộ đội đào con ngòi Chùa Cao để lấy nước từ sông Đáy dẫn vào cánh đồng Chằm thì Bác Hồ nhanh nhẹn bước trên cánh đồng tiến về phía đồng bào đang lao động. Bác ân cần thăm hỏi cán bộ, nhân dân và bộ đội. Bác động viên khích lệ mọi người hăng hái lao động quên mình chống hạn cứu lúa và căn dặn đồng bào hãy “cố gắng làm thủy lợi để lấy nước cứu hàng vạn mẫu lúa và cày cấy hết số diện tích còn lại”.

Ngày 18/10/1959, Bác về dự và chỉ đạo Hội nghị sản xuất đông - xuân tỉnh Ninh Bình.

Trong không khí vui mừng trước thắng lợi vụ đông - xuân năm 1958 - 1959 và vụ mùa 1959, Tỉnh ủy, Uỷ ban Hành chính tỉnh Ninh Bình đã tổ chức hội nghị toàn tỉnh bàn về sản xuất vụ đông - xuân 1959 - 1960, từ ngày 17 đến ngày 19/10/1959. Buổi sáng ngày 18/10/1959, Bác đã về dự và có bài nói chuyện với hơn 1.300 đại biểu. Nói chuyện với Hội nghị, Bác lưu ý các đại biểu bài học kinh nghiệm làm vụ đông - xuân vừa qua là “Phải đi đúng đường lối quần chúng trong việc xây dựng và thực hiện kế hoạch, phải biến quyết tâm của Đảng, của Chính phủ, thành quyết tâm của toàn thể cán bộ và quần chúng thì dù khó khăn mấy nhất định cũng khắc phục được và vụ đông - xuân nhất định sẽ tốt”. Đồng thời, Bác nhắc nhở những công việc trước mắt mà bà con nông dân Ninh Bình phải làm là “Thu hoạch vụ mùa nhanh, gọn, tốt, không để rơi vãi, vì mỗi hạt thóc đều là công lao khó nhọc của đồng bào; đồng thời, phải chuẩn bị tốt vụ đông - xuân sắp tới”. Bác đã tóm tắt 8 khâu liên hoàn cần thực hiện để đảm bảo vụ đông - xuân giành được thắng lợi vượt bậc trong mấy câu thơ:

“Nước phải đủ, phân phải nhiều

Cày sâu, giống tốt, cấy đều dảnh hơn

Trừ sâu, diệt chuột chớ quên,

Cải tiến nông cụ, là nền nhà nông

Ruộng nương quản lý ra công

Tám điều đầy đủ, thóc bông đầy bồ”.

Một số hình ảnh bác về thăm tỉnh Ninh Bình qua 02 số báo Nhân dân ra ngày 17/3/1959 và ngày 21/10/1959 đang được nhà sưu tầm báo chí Nguyễn Phi Dũng lưu giữ, bảo quản tại nhà riêng: